Nowe rynki rzadko startują bez potknięć. Legalna sprzedaż marihuany dla dorosłych w Kolorado, Oregonie i Waszyngtonie okazała się jednak wyjątkiem: już pierwsze pełne lata działania przyniosły wpływy podatkowe znacząco wyższe od prognoz. Jak wskazuje raport Drug Policy Alliance (DPA), dynamika przychodów była nie tylko imponująca, ale i stabilniejsza, niż przewidywali urzędnicy. Poniżej przedstawiamy szerszy kontekst liczb, możliwe przyczyny sukcesu oraz implikacje dla polityki publicznej.
Najważniejsze liczby w skrócie
- Kolorado: 129 mln USD wpływów podatkowych w 12 miesiącach zakończonych 31 maja 2016 r. wobec wstępnych szacunków ~70 mln USD rocznie.
- Waszyngton: 220 mln USD w 12 miesiącach zakończonych 30 czerwca 2016 r. wobec prognoz ~162 mln USD.
- Oregon: ok. 4 mln USD miesięcznie – niemal dwukrotnie powyżej oczekiwań.
- Alaska: w analizowanym okresie dopiero przygotowywała system poboru podatków.
- Szybkie przejście konsumentów z rynku nieformalnego do legalnego: legalny dostęp, przewidywalna jakość i bezpieczeństwo produktów oraz poczucie mniejszego ryzyka zakupu zwiększyły skłonność do kupowania w licencjonowanych punktach.
- Przejrzysty system podatkowy i egzekwowanie przepisów: połączone podatki akcyzowe, od sprzedaży i lokalne opłaty były łatwiejsze do rozliczania dzięki cyfrowym systemom śledzenia obrotu.
- Efekt „nowego rynku”: wysoka ciekawość konsumentów i napływ turystów do pionierskich stanów zwiększały wolumen sprzedaży w pierwszych latach.
- Profesjonalizacja branży: szybka standaryzacja procesów uprawy, przetwórstwa i dystrybucji przełożyła się na lepszą dostępność asortymentu i stabilne marże.
Co mówią dane o bezpieczeństwie i zdrowiu publicznym
Raport DPA podkreśla, że legalizacja nie była powiązana ze wzrostem używania marihuany przez młodzież. Jednocześnie nie odnotowano negatywnego wpływu na bezpieczeństwo na drogach: w Kolorado i Waszyngtonie śmiertelność w wypadkach po legalizacji pozostała statystycznie zgodna z poziomami sprzed zmiany prawa.
- Młodzież: brak wzrostu wskaźników używania po legalizacji.
- Ruch drogowy: brak statystycznie istotnych zmian śmiertelności w badanym okresie.
Legalizacja przyniosła również wymierne korzyści poza fiskusem: dramatycznie spadły aresztowania i postępowania sądowe związane z marihuaną, co odciążyło policję, prokuratury i sądy.
- Alaska: liczba rocznych aresztowań związanych z marihuaną niższa o 59%.
- Kolorado: spadek o 46%.
- Dystrykt Kolumbii (DC): spadek o 85%.
- Oregon: spadek o 50%.
- Waszyngton: liczba dokumentów sądowych związanych z marihuaną niższa o 98%.
Model wydatkowania różni się między stanami, ale wpływy z marihuany często wspierają obszary o wysokiej wrażliwości społecznej:
- programy zdrowia publicznego i profilaktyki uzależnień,
- edukację i bezpieczeństwo w szkołach,
- lokalne projekty infrastrukturalne,
- badania nad zdrowiem i bezpieczeństwem związanym z używaniem substancji,
- finansowanie wdrażania i nadzoru nad regulowanym rynkiem.
- Konserwatywne planowanie budżetu: stany, które zaniżały prognozy, uniknęły ryzyka nadmiernego uzależnienia budżetu od nowego źródła dochodów, jednocześnie budując bufor na inwestycje społeczne.
- Projektowanie stawek podatkowych: równowaga między dochodami a konkurencyjnością cen wobec rynku nieformalnego wydaje się kluczowa dla długofalowej stabilności wpływów.
- Dowody zamiast przypuszczeń: brak wzrostu używania wśród młodzieży i brak pogorszenia bezpieczeństwa drogowego wspierają regulacje oparte na danych, a nie na obawach.
- Horyzont czasowy: przytoczone kwoty dotyczą konkretnych 12-miesięcznych okresów w latach 2015–2016 – to wczesna faza rynków, na którą mógł wpływać „efekt nowości”.
- Różnice w politykach stanowych: zróżnicowane stawki podatków, limity licencji i zasady sprzedaży utrudniają proste porównania między jurysdykcjami.
- Wskaźniki bezpieczeństwa: brak wzrostu śmiertelności na drogach nie wyklucza lokalnych wahań; ważna jest ciągła analiza danych i doskonalenie kampanii edukacyjnych.
Powyższe wyniki sugerują, że dobrze zaprojektowana regulacja może przekuć istniejący popyt na legalny obrót gospodarczy, przynosząc fiskusowi stabilne wpływy, a systemowi sprawiedliwości – realne oszczędności. Jednocześnie polityka publiczna zyskuje nowe narzędzia: od precyzyjnej kontroli jakości po cele wydatkowe wspierające zdrowie i edukację.
Perspektywy na przyszłość
W miarę dojrzewania rynków można oczekiwać wygładzania sezonowości sprzedaży, dalszej profesjonalizacji branży oraz bardziej przewidywalnych ścieżek wpływów. Kluczowe pozostaną: umiarkowane stawki podatkowe zachęcające do zakupów w kanałach legalnych, inwestycje w prewencję i badania, a także stały monitoring wskaźników zdrowia i bezpieczeństwa. To one zdecydują, czy model legalizacji pozostanie przykładem polityki opartej na danych – z korzyścią zarówno dla budżetów stanowych, jak i społeczności lokalnych.
Podsumowanie
Kolorado, Waszyngton i Oregon pokazały, że legalny, regulowany rynek marihuany może przynieść wpływy podatkowe istotnie wyższe niż początkowo oczekiwano – bez wzrostu używania wśród młodzieży i bez pogorszenia bezpieczeństwa ruchu drogowego. Jednocześnie gwałtownie spadły wskaźniki aresztowań, co odciążyło system wymiaru sprawiedliwości. To połączenie korzyści fiskalnych i społecznych czyni z tych doświadczeń ważny punkt odniesienia dla decydentów rozważających podobne reformy.
https://holenderskiskun.com/2016/11/11/ ... zekiwania/